Η αζωοσπερμία περιγράφει μία από τις σοβαρότερες περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας. Πρόκειται για κατάσταση κατά την οποία το σπερματικό υγρό (εκσπερμάτιση) ενός άνδρα δεν περιλαμβάνει σπερματοζωάρια.
Η αζωοσπερμία διακρίνεται σε:
- Αποφρακτική, δηλαδή υπάρχει παραγωγή σπερματοζωαρίων όμως αυτά δεν παρουσιάζονται στο σπέρμα εξαιτίας απόφραξης.
- Μη αποφρακτική, δηλαδή δεν υπάρχει ή είναι μειωμένη η παραγωγή σπερματοζωαρίων από τους όρχεις.
Περίπου το 10% του ανδρικού πληθυσμού που βρίσκεται σε διαδικασία διερεύνησης υπογονιμότητας παρουσιάζει αζωοσπερμία. Στους άνδρες του γενικού πληθυσμού το ποσοστό είναι 1%.
Στο παρελθόν η αζωοσπερμία δεν επέτρεπε στον πάσχοντα να αποκτήσει το δικό του βιολογικό παιδί. Οι μοναδικές επιλογές του ήταν η υιοθεσία και η δωρεά σπέρματος. Από το 1993 και έπειτα, η πρόοδος στις μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης έχουν φέρει μεγάλη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση του προβλήματος. Η μικρογονιμοποίηση αποτελεί την κατάλληλη μέθοδο, προσφέροντας υψηλά ποσοστά γονιμοποίησης από άνδρες που πάσχουν από αζωοσπερμία.
Αζωοσπερμία – Ποια είναι τα αίτια;
Υπάρχουν ποικίλα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε αζωοσπερμία. Μερικά από αυτά είναι:
- Γενετικές παθήσεις όπως το σύνδρομο Klinefelter και το σύνδρομο Kallmann (χρωμοσωμικές διαταραχές),
- Θεραπευτικές διαδικασίες όπως χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
- Χρήση ναρκωτικών
- Κιρσοκήλη
- Παθήσεις όπως διαβήτης ή νεφρική ανεπάρκεια
- Κρυψορχία
Είναι σαφές πως η πιο προφανής αιτία θα ήταν μια βασεκτομή/ αγγειεκτομή, η οποία εμποδίζει το σπέρμα να αναμιχθεί με άλλα υγρά κατά την εκσπερμάτιση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, η αζωοσπερμία είναι πιθανό να οφείλεται σε παράγοντες που δε γίνονται πλήρως κατανοητοί. Αυτοί είναι γενετικές παθήσεις, κακή ανάπτυξη των όρχεων κατά την εμβρυϊκή φάση ή την παιδική ηλικία, περιβαλλοντικές τοξίνες κ.α.
Ποια συμπτώματα μπορούν να θέσουν υποψία για αζωοσπερμία;
Συχνά η αζωοσπερμία δεν προκαλεί συμπτώματα και έτσι ο ασθενής δε γνωρίζει ότι πάσχει έως ότου διαγνωσθεί κατόπιν ανεπιτυχών προσπαθειών για εγκυμοσύνη.
Όταν παρουσιάζονται συμπτώματα, αυτά σχετίζονται με την υποκείμενη αιτία που είναι υπεύθυνη για την αζωοσπερμία. Έτσι, ο άνδρας μπορεί να εμφανίσει:
- Μειωμένη σεξουαλική διάθεση
- Στυτική δυσλειτουργία
- Διόγκωση ή πρήξιμο στην περιοχή των όρχεων
- Μειωμένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο ή το σώμα
Αζωοσπερμία – Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η κύρια εξέταση με την οποία μπορεί να γίνει η διάγνωση της αζωοσπερμίας είναι η ανάλυση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα). Σε αρκετές περιπτώσεις, ωστόσο, η πρώτη αξιολόγηση αναδεικνύει απουσία σπερματοζωαρίων ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν (κρυπτοσπερμία). Ο εντοπισμός τους γίνεται με φυγοκέντρηση των δειγμάτων σε υψηλές στροφές.
Σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση, ο Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος θα αναζητήσει το ιατρικό ιστορικό και μπορεί να πραγματοποιήσει ερωτήσεις σχετικά με:
- Ιστορικό γονιμότητας
- Οικογενειακό ιστορικό
- Παιδικές ασθένειες
- Προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις πυέλου ή αναπαραγωγικού συστήματος
- Ιστορικό λοιμώξεων
- Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
- Έκθεση σε ακτινοβολία
- Τυχόν χημειοθεραπεία
- Προηγούμενη ή τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή
- Οποιαδήποτε πιθανή χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ
Επιπλέον εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις αίματος για την αξιολόγηση των επιπέδων ορμονών ή γενετικών παθήσεων
- Υπερηχογράφημα για την απεικόνιση του οσχέου και άλλων τμημάτων του αναπαραγωγικού συστήματος
- Απεικόνιση εγκεφάλου για την αναζήτηση προβλημάτων με τον υποθάλαμο ή την υπόφυση
- Βιοψίες για αναλυτικότερη εξέταση της παραγωγής σπέρματος
Πώς αντιμετωπίζεται η αζωοσπερμία;
Η αζωοσπερμία αντιμετωπίζεται ανάλογα με την αιτία που την προκαλεί. Ο γενετικός έλεγχος και η κλινική αξιολόγηση αποτελούν συχνά σημαντικό μέρος της κατανόησης και της θεραπείας της αζωοσπερμίας. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις ορίζονται εκτιμώντας παράγοντες όπως:
- Ηλικία και αναπαραγωγική λειτουργία της συντρόφου
- Αποτελέσματα αιματολογικών εξετάσεων
- Μακροπρόθεσμους και βραχυπρόθεσμους οικογενειακούς στόχους του ασθενούς
- Δυνατότητα οικονομικής ανταπόκρισης στις θεραπευτικές επιλογές
Υπάρχουν ποικίλες διαθέσιμες θεραπείες που μπορούν να οδηγήσουν στην αντιμετώπιση της αζωοσπερμίας, ανάλογα με την υποκείμενη αιτία.
Εάν πρόκειται για αποφρακτική αζωοσπερμία, σε ορισμένους άνδρες, η επεμβατική αποκατάσταση αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη επιλογή. Ωστόσο, εάν πρόκειται για ασθενή που κάνει χρήση ναρκωτικών, η διακοπή τους αποτελεί το πρώτο και κύριο βήμα για την αντιμετώπιση της αζωοσπερμίας.
Σε περίπτωση χαμηλής παραγωγής ορμονών, ενδεχομένως να χορηγηθεί ορμονική θεραπεία στον ασθενή η οποία μπορεί να αυξήσει την παραγωγή σπέρματος.
Εάν αιτία της κακής παραγωγής σπέρματος είναι η κιρσοκήλη, τότε η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση.
Όποια κι αν είναι η θεραπευτική μέθοδος, είναι κρίσιμης σημασίας να διενεργείται από εξειδικευμένο και έμπειρο Ουρολόγο-Ανδρολόγο, ο οποίος μπορεί να διαχειριστεί κατάλληλα τη διαδικασία.
